بر اساس یک ریشه‌شناسی عامیانه و اعتقادات ساکنین قدیمی در مورد دلایل نامگذاری و معنی لغوی واژه نیاوران؛ نام نیاوران از محصولات و درخت های قدیم آن همچون نی یا انار (نارون) و گردو گرفته شده است

4 دلیل از دلایل نامگذاری و معنی نیاوران:

نیاوران در گذشته دارای برکه و سرشار از زمین‌های“نی” زار ؛ در همسایگی باغ های فراوان آن بوده است و مردم شهر تهران برای جمع‌آوری و استفاده از نی‌های موجود به این محله می آمدند و ازین محله همراه خود نی می‌آوردند؛ به همین دلیل این منطقه به « نی ‌آوران » معروف می‌شود که به مرور زمان به « نیاوران » تغییر نام پیدا می‌کند

در گذشته نیاوران دارای درختان و باغ‌های انار (نارون) بسیار فراوانی بوده است که باعث شده در ابتدا نام “نارون”برای این محله انتخاب گردد که به مرور زمان به نیاوران تغییر نام پیدا می کند

نام پیشین این محله گردوی بوده، و دلیل آن هم وجود درختان بسیار گردو در این محله در زمانه های قدیم بوده است

نامگذاری نیاوران از محصولات

در هر صورت دلیل مهاجرت بسیاری از کشاورزان و باغداران به این منطقه مانند بسیاری از محله های شمیرانات به دلیل آب و هوای بی نظیر و وجود آب فراوان و زمین های حاصلخیز کشاورزی بوده است
لذا نامگذاری از محصولات این ناحیه قابل تصور است

کوشک احمد شاهی

نیاوران به معنی صاحب عظمت

افرادی هم بر این باور هستند که در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است و لغت نیاوران از 2 بخش “نیا” که به معنای عظمت، “ور” به معنای صاحب و “ان” علامت نسبت آن درست شده است. در ابتدا محمدشاه قاجار بنایی سلطنتی در باغ صاحبقرانیه ساخت و به دنبال او ناصرالدین شاه نیز کاخ صاحبقرانیه را در همان باغ بنا کرد

با همین تفسیر کلمه‌ و معنی نیاوران نیاوران به معنای دارای عظمت نیز بوده و به همین دلیل در زمان حکومت ناصرالدین شاه نام نیاوران برای این محله برگزیده شد

یک کلمه مرکب تشکیل شده از
“نیا” (عظمت و قدرت)
“ور” (صاحب)
“ان” (علامت نسبت )

به معنی صاحب کاخی با عظمت یا دارای عظمت می باشد